Voor opdracht 1 van Middeleeuwen blok 3 kies je drie van de onderstaande fragmenten en beantwoord je de vragen bij die fragmenten. Om de tekst te begrijpen helpt het om de onderstaande regels en aanwijzingen voor de uitspraak op te volgen. De vetgedrukte woorden in de tekst worden in de kantlijn toegelicht.
- Sommige woorden die je in eerste instantie niet herkent, lijken wel op het Frans, Engels of Duits. Probeer zo tot de betekenis te komen.
- In het Middelnederlands wordt vaak een dubbele ontkenning gebruikt (en … niet), zoals in het Frans (ne … pas).
- De ij klinkt als een lange ie (‘gij’ is ‘gie’ en ‘zijn’ is ‘zien’).
- De ui klinkt als een lange uu (‘huis’ is ‘huus’).
- Een combinatie van a en e spreek je uit als een lange aa (‘gaen’ is ‘gaan’).
Koning Nobel stuurt Bruun de beer eropuit om Reinaert te dagvaarden. Tekening uit ‘Reynaert de vos’ door René Broens (Atlas-Contact, 2010).
Fragment 1
In de Reinaert kunnen veel tekstpassages op twee manieren worden uitgelegd. Hoe denk je dat de volgende passage, waarin beschreven wordt hoe Reinaert Cuwaert de haas iets leert, ook bedoeld kan zijn? Wellicht is het afgebeelde plaatje van Reinaert en zijn leerling Cuwaert een aanwijzing.
En dedi ghistren in den daghe
Eene die meeste overdaet schanddaad
An Cuwaerde den hase die hier stat,
Die noyt eenich dier ghedede?
Want hi hem binnen sconinx vrede koningsvrede
Ende binnen des coninx gheleede
Ghelovede te leerne sinen crede geloofsbelijdenis
Ende soudene maken capelaen. hulppastoorDoe dedine sitten gaen
Vaste tusschen sine beene.
Doe begonsten si over eene
Spellen ende lesen beede
Ende lude te zinghene crede.
Fragment 2
in de volgende passage, waarin Reinaert en Bruun bij de eik met honing zijn aangeland, blijkt dat Bruun uitstekend op de hoogte is van een Middeleeuws spreekwoord, dat even verderop in het verhaal niet op hem van toepassing blijkt! Wat is dat spreekwoord en waar wordt hier de draak mee gestoken?
(Reinaert:)
‘Nochtan suldi hu selven dwinghen: beheersen
Al dincket hu goet die honich raten,
Hetet te zeden ende te maten,
Dat ghi hu selven niet verdervet.
Ic ware ontheert ende onthervet,
Wel soete oem, mesquame hu yet. als u iets ergs zou overkomenBrune sprac: ‘Reynaert, ne sorghet niet.
Waendi dat ic ben onvroet? dwaas
Mate es tallen spele goet.’ matigheid‘Ghi secht waer,’ sprac Reynaerd,
‘Waer omme bem ie oec vervaert?
Gaet toe ende crupet daer in.’
Fragment 3
In de volgende passage wordt Bruun door de dorpelingen bestookt nadat hij zich uit de boomstam heeft weten te bevrijden. Wat kun je uit de beschrijving opmaken over deze dorpelingen?
Een hiet Lottram Lanc Voet.
Hi drouch eenen verboerden cloet punt
Ende slacken emmer na dat hoghe.
Vrauwe Vulmaerte, scerpe loghe ‘Smerige Dienstmeid’
Ghinckene koken met eenen stave.Abelquac ende mijn vrauwe Bave ‘Edelfluim’, ‘Kwijl’
Laghen beede onder die voete
Ende streden beede om eene cloete.
Ludmoer metter Langher Nese
Drouch eenen loedwapper an eene pese loden bal
Ende ging er met al omme slingeren
Fragment 4
In het volgende fragment wordt Bruun door de klap van Lamfroit omgeslagen en sleurt daarbij een aantal vrouwen mee de rivier in. Op welke twee manieren gaat de pastoor vervolgens zijn boekje te buiten? Wat wil de schrijver hiermee duidelijk maken?
Lamfroyt quam ter selver wijlen
Met eere scerper bijlen
Ende slouchene tusschen hals ende hoeft,
Dat Brune wart zeere verdoeft,
Dat hi verspranc vanden slaghe
Tusschen der riviere enter haghe
In eenen trop van houden wiven troep
Ende warper een ghetal van viven
In die riviere die daer liep,
Die wel wijt was ende diep.Des papen wijf wasser eene. pastoor
Des was spapen bliscap cleene.
Doe hi zijn wijf sach in die vliet,
Doene luste hem langher niet
Bruun te stekene no te slane.Hi riep: ‘Siet, edele prochiane,
Ghindre vloot vrauwe Julocke
Beede met spillen ende met rocke. klosje, spinrok
Nu toe, die haer helpen mach.
Ic gheve hem jaer ende dach
Vul pardoen ende aflaet kwijtschelding van zondestraffen
Van alre sondeliker daet.’
Fragment 5
In het volgende fragment wordt beschreven hoe Tibeert reageert op de martelingen van de (naakte) pastoor en zijn familie. Op welke wijze neemt Tibeert wraak en welke beeldspraak gebruikt de schrijver om dit duidelijk te maken? Wat vind je van de reactie van de vrouw van de pastoor?
Alse Tybeert dat ghesach, inzag
Dat hi emmer sterven soude,
Doe dedi een deel als die boude, dapper
Dat dien pape verghinc te scanden.
Beede met claeuwen ende met tanden
Dedi hem pant, alsoet wel scheen, eigende Tibeert zich iets toe
Ende spranc dien pape tusschen die been pastoor
In die burse al sonder naet, beurs, naad
Daermen dien beyaert mede slaet. klok
Dat dinc viel neder up den vloer.Die vrauwe was zeerich ende zwoer, ongelukkig
Bi der zielen van haren vader,
Sine wilde wel om al gader
Die offerande van eenen jare,
Dat niet den pape ghevallen ware
Dit vernoy ende dese scame. narigheidSiet hier mijn scade ende mijn scande
Emmermeer voert in allen stonden.
Al ghenase hi van der wonden,
Hi blivet den soeten spele mat.‘ geen zin
